Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên trong thời gian không quá 01 năm liên tục, nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ dưỡng, giải trí, tìm hiểu, khám phá tài nguyên du lịch hoặc kết hợp với mục đích hợp pháp khác.
Phát triển kinh tế mà không song hành với phát triển văn hóa thì xã hội sẽ lệch lạc, mất cân bằng.. tệ nạn nhiều hơn, bất hạnh nhiều hơn….
Do vậy, du lịch văn hóa là cơ hội đem đến cho người dân địa phương, những du khách yêu quý tôn trọng văn hóa bản địa và nhân dân được giao lưu văn hóa với du khách các vùng miền trong nước và quốc tế, nâng cao kỹ năng sống, giáo dục truyền thống, tự hào và tự tin hội nhập…
Truyền thống lịch sử, văn hóa:
Việt Yên là một vùng đất cổ, giàu truyền thống lịch sử văn hóa, là huyện trung du, huyện trọng điểm phát triển công nghiệp của tỉnh Bắc Giang, nằm giữa hai con sông thơ mộng là Sông Cầu và Sông Thương, cách trung tâm của hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh 10 km.
Đền thờ Danh nhân Văn hóa, Tiến sĩ Thân Nhân Trung
Huyện nằm trung tâm trên con đường chiến lược của tỉnh Bắc Giang nối Lạng Sơn với Bắc Ninh và thủ đô Hà Nội, là miền đất được xem như phên dậu, cửa ải phía Đông Bắc Tổ quốc, đồng thời có sông Cầu là giao thông huyết mạch cắt ngang địa hình, phân cách với tỉnh Bắc Ninh.
Việt Yên là nơi bảo lưu nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể tiêu biểu của nhân loại và của quốc gia. Với tổng số 341 di tích, trong đó có 99 di tích đã được xếp hạng gồm: 02 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 19 di tích cấp quốc gia và 78 di tích cấp tỉnh. Có 02 điểm du lịch cấp tỉnh (Điểm du lịch chùa Bổ Đà; Điểm du lịch sinh thái Trường Đại học Nông-Lâm). Gắn liền với các di tích là 134 lễ hội truyền thống; 03 lễ hội là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (Lễ hội Bổ Đà, Thổ Hà, Vật cầu nước làng Vân). Huyện Việt Yên cũng có nhiều ngôi làng truyền thống, làng hiếu học như: “Làng tiến sĩ” Yên Ninh, thuộc thị trấn Nếnh, có 10 người con của Làng đỗ tiến sĩ, khai khoa đầu tiên là Tiến sĩ Thân Nhân Trung. Có làng cổ Thổ Hà; Mây tre đan Tăng Tiến; Làng Vân (Yên Viên) và nhiều địa điểm có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái như khu Khe bàn xã Vân Trung, Núi Mỏ Thổ xã Minh Đức...
Bên cạnh đó, nhiều nét văn hoá khác vô cùng độc đáo, không nơi đâu có được:
Chợ Thổ Hà (Việt Yên) vào loại lớn nhất của trấn Kinh Bắc thời Lê. Một vùng đất lịch sử - Địa linh nhân kiệt: Với phòng tuyến sông Cầu, nơi chặn đứng quân xâm lược phương Bắc, nơi khởi nguồn bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước Việt Nam “Sông Núi nước Nam” trên dòng sông Như Nguyệt.
Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia - Lễ hội Vật cầu nước Làng Vân
Nơi có Ao Miếu (xã Tiên Sơn) với truyền thuyết Thạch Linh Thần tướng giúp nhà vua đánh tan giặc ngoại xâm.
Nơi có Đình Đông (Trị trấn Bích Động) là di tích lịch sử quốc gia đặc biệt: Đề Thám- Hoàng Hoa Thám nhận chức thủ lĩnh phong trào khởi nghĩa Yên Thế ngày 19/12/1892.
Nơi sinh ra nhà tư tưởng lỗi lạc, Tiến sĩ Thân Nhân Trung với câu nói nổi tiếng “Hiền tài là nguyên khí của Quốc gia”.
Nơi sinh ra nhà Kinh tế lỗi lạc: Hán Quận Công Thân Công Tài, là một viên quan của Vương triều Lê Trung Hưng, nổi tiếng với chiến lược phát triển kinh tế vùng biên ải thời phong kiến của Việt Nam, là một trong hai vị đứng ra lập chợ Kỳ Lừa (Lạng Sơn).
Nơi có 18 làng Quan họ cổ đã được UNESCO vinh danh và khoảng 50 câu lạc bộ Dân ca Quan họ thực hành. Việt Yên là huyện có nhiều làng Quan họ nhất ở vùng văn hóa Kinh Bắc. Một vùng quê giàu bản sắc văn hóa (Dân ca Quan họ bờ Bắc sông Cầu, Tuồng cổ Thổ Hà, chèo Hoàng Mai…).
Một vùng quê đã thay da đổi thịt nhờ Công nghiệp hóa và đô thị hóa đi kèm các khu Công nghiệp. Nhiều làng, nhà vườn biệt thự khang trang.
Một vùng quê có truyền thống chăm chỉ, cần cù lao động “sáng ruộng lúa, chiều ruộng khoai”. Với hàng chục món ăn đặc sản, say lòng du khách: Chè kho, bánh đa, bánh đúc, bánh canh… (Thổ Hà)
Một huyện luôn đứng đầu nhiều năm của tỉnh về thành tích học tập, đỗ đạt, chỉ số cải cách hành chính.
Có trường Đại học Nông Lâm với đảo Cò được bảo tồn, cùng khuôn viên rộng đẹp, đã được công bố là Điểm du lịch sinh thái ngày 17/4/2022.
Có hàng chục km đường cao tốc Hà Nội- Lạng Sơn huyết mạch chạy qua. Nằm ở cửa ngõ thủ đô với tuyến du lịch Tây Yên Tử, cách Hà Nội 45 km, cách sân bay Nội Bài 45. Vị trí đắc địa để du khách dừng chân lưu trú, nghỉ dưỡng khi đi Hạ Long, Lạng Sơn.
Một huyện có địa thế sơn thủy hữu tình, bốn bề bao bọc bởi sông nước, vị trí giới hạn giữa hai dòng sông thương nhớ…Thiên thời, địa lợi, nhân hòa.
Truyền thống khoa cử:
Truyền thống cử nghiệp của Việt Yên dưới các triều đại phong kiến đã được nhiều sử sách nhắc tới, bởi mảnh đất này đã đóng góp cho đất nước nhân tài trên nhiều lĩnh vực. Trải qua 844 năm khoa cử của các triều đại phong kiến (1075-1919), toàn huyện Việt Yên có 18 người đỗ tiến sĩ (chiếm gần 1/3 của cả tỉnh Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang có 66 người). Riêng làng Yên Ninh có 10 người đỗ tiến sĩ, trong đó gia đình Thân Nhân Trung có 4 người đều đỗ tiến sĩ gồm cha, con, ông, cháu nội và làm quan cùng triều.
Cuộc đời của Tiến sĩ Thân Nhân Trung, bình dị nhưng cao đẹp, tư tưởng “ Hiền tài là nguyên khí quốc gia” mãi tỏa sáng, trở thành nguyên lý sáng chói về xây dựng đất nước của mọi thời đại.
Truyền thống ấy tiếp tục được nhân dân huyện Việt Yên phát huy. Nhiều nhà thơ, nhà văn là người con của quê hương đã phát huy truyền thống như nhà thơ Hoàng Cầm, nhà văn Đỗ Chu, nhà thơ Trần Ninh Hồ… Đến nay nhiều người con của quê hương đã đỗ đạt cao trên con đường học tập và đang ra sức phục vụ đất nước, quê hương.
Nhiều người trở thành Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân như Anh hùng Nguyễn Văn Ty, Nguyễn Văn Cốc, Chu Văn Mùi, Nguyễn Vũ Tráng… Hàng nghìn người con của quê hương đã hi sinh vì độc lập tự do của dân tộc.
Chùa Bổ Đà đã được vinh danh các di sản văn hóa:
Chùa Bổ Đà là di tích lịch sử-kiến trúc nghệ thuật Quốc gia đặc biệt.
Lễ hội chùa Bổ Đà là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Bộ Mộc bản kinh phật khắc trên gỗ thị tại chùa Bổ Đà cổ nhất thế giới và được công nhận là Bảo vật Quốc gia (hiện còn lưu giữ 1935 tấm mộc bản kinh sách Phật cổ nhất hiện nay về thiền phái Lâm Tế).
Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt Chùa Bổ Đà
Vườn tháp chùa Bổ Đà lớn và đẹp nhất Việt Nam (với trên 100 ngôi tháp. Vườn tháp chùa Bổ Đà được đánh giá là đẹp và lớn nhất Việt Nam. Các ngôi tháp mộ xếp hàng hàng, lớp lớp và được xây dựng theo những quy định riêng và rất chặt chẽ của thiền môn. Mỗi cây tháp ít nhất cũng an táng từ 4 đến 26 thi hài, tổng cộng có gần 2000 tro cốt, xá lỵ).
Cây Đa và cây Vối chùa Bổ Đà là Cây di sản Việt Nam
Chùa Bổ Đà là Điểm du lịch cấp tỉnh.
Đền thờ Tiến sĩ Thân Nhân Trung
Thân Nhân Trung (1419-1499), ông sinh ra và lớn lên ở vùng đất Yên Ninh xưa, thuộc phủ Lạng Giang, Trấn Kinh Bắc (nay là Tổ dân phố Yên Ninh, Thị trấn Nếnh), đỗ Tiến sĩ khoa Kỷ Sửu (1469), dưới triều vua Lê Thánh Tông.
Ông từng giữ những chức vụ quan trọng trong triều đình, từng làm quan tới chức Thượng Thư, nhiều năm là thầy dạy học cho Thái tử và được lựa chọn vào danh sách được bàn những chuyện cơ mật của triều đình.
Đền thờ Danh nhân Văn hóa, Tiến sĩ Thân Nhân Trung, là công trình tín ngưỡng tiêu biểu, tọa lạc ở Tổ dân phố Yên Ninh, thị trấn Nếnh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt Chủ trương đầu tư năm 2015 và khởi công xây dựng năm 2016. Ngày 8/11/2021 âm lịch, UBND huyện Việt Yên đã tổ chức Lễ an vị tượng.
Đền được thiết kế theo kiểu chữ Đinh, trên khuôn viên khoảng 2,5 ha, gồm các hạng mục: Đền thờ Thân Nhân trung, sân hành lễ, tả vủ, hữu vu, hồ bán nguyệt, nghi môn nội, nghi môn ngoại, tháp bút, lầu bát giác, cây xanh cảnh quan và các công trình phụ trợ khác... Nội thất và đồ thờ trong Đền được làm bằng 3 chất liệu chính: Gỗ, đá tự nhiên và Hợp kim đồng. Trước khi bái lễ Danh Nhân Thân Nhân Trung, các đoàn tham quan thắp hương tại Ban Công Đồng.
Đền thờ Hán quân công Thân Công Tài
Hán quận công Thân Công Tài (1620-1683), ông sinh ra và lớn lên ở xã Như Thiết, huyện Yên Dũng xưa, nay là xóm Ga, thôn Như Thiết, xã Hồng Thái, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, một vùng quê giàu truyền thống về khoa bảng.
Ông là một Danh nhân lịch sử văn hóa tiêu biểu của dân tộc, một nhà chính trị- quân sự - nhà ngoại giao - kinh tế đại tài cuối thế kỷ 17. Ông đã cùng với Vũ quận công Vi Đức Thắng là người bản địa, đứng ra lập chợ Kỳ Lừa (Tỉnh Lạng Sơn), làm nơi buôn bán giao lưu hàng hóa giữa hai nước Đại Việt và Trung Quốc.
Mộ và Đền thờ Thân Công Tài là Di tích Lịch sử Văn hóa Quốc gia.
Khu di tích Mộ và Đền thờ Thân Công Tài được tu bổ, trên khuôn viên mở rộng khoảng 5.700m2 bao gồm khu ngoại vi gồm các hạng mục: Cổng chính, Phương Đình, cầu cảnh, hồ sen, cổng phụ, nhà đón tiếp, khu nhà Ban quản lý, khu vệ sinh; Khu Nội vi gồm các hạng mục: Nghi môn, Bình phong, nhà sắp lễ, nhà che mộ, Đền thờ, nhà thủ từ, nhà bếp, công trình phụ trợ, lầu hóa sớ
Ngày 23/3/2022, UBND huyện Việt Yên đã tổ chức Lễ an vị Tượng thờ và khánh thành Đền thờ Hán Quận công Thân Công Tài tại Xóm Ga, thôn Như Thiết, xã Hồng Thái.
Tại Việt Yên: Lễ hội được tổ chức vào ngày 11/8 âm lịch (chính là ngày mất của ông) hàng năm, tại Đền thờ Thân Công Tài (xã Hồng Thái).
Tại Lạng Sơn: Lễ hội đầu pháo Kỳ Lừa được tổ chức từ ngày 22 đến 27 tháng giêng âm lịch tại đền Tả Phủ, chợ Kỳ Lừa, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn để tưởng nhớ và tôn vinh công đức của Hán quận công Thân Công Tài.
Làng cổ Thổ Hà:
Tháng 1/2021, Hợp tác xã (HTX) Du lịch làng cổ Thổ Hà, xã Vân Hà được thành lập với 8 thành viên. Với bề dày truyền thống của quê hương, HTX đã xây dựng tuyến tham quan phù hợp. Thông thường du khách sẽ trải nghiệm ở khu vực làng nghề làm bánh đa nem, mỳ gạo, sản xuất đồ gốm, sau đó di chuyển đến các ngôi nhà cổ để chiêm ngưỡng.
Sắp tới, sẽ đẩy mạnh tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội như facebook, zalo; tăng cường kết nối với các doanh nghiệp lữ hành trong và ngoài tỉnh.
Điểm du lịch sinh thái Nông nghiệp- Đại học Nông Lâm Bắc Giang:
Ngày 17/4/2022 tổ chức Khai mạc Điểm du lịch sinh thái với cảnh quan tự nhiên, sinh thái độc đáo, nổi bật hiếm thấy ở khu trường Đại học nào.
Dù mới thành lập song Điểm du lịch sinh thái Trường Đại học Nông - Lâm Bắc Giang được đánh giá như một điểm sáng về các dịch vụ trải nghiệm thực tế nông trại. Đây là điểm đến lý tưởng dành cho du khách, nhất là các bạn trẻ. Với khoảng không gian rộng lên đến gần 30 ha và các dịch vụ trải nghiệm đa dạng, du khách đến đây sẽ có cơ hội hòa mình với thiên nhiên, thăm khu bảo tồn hệ sinh thái chim nước hơn 10 nghìn cá thể với 14 loài chim; vườn nho sản xuất theo mô hình nông nghiệp công nghệ cao đầu tiên ở Miền Bắc; hồ câu cá; khu vui chơi dưới nước; các vườn hoa rực rỡ sắc màu theo mùa.
Điểm du lịch sinh thái Đại học Nông Lâm Bắc Giang
Được biết tại đây đang triển khai kế hoạch xây dựng các homestay nhỏ để phục vụ nhu cầu nghỉ qua đêm, đón khách từ năm 2022. Đây sẽ là nơi dừng chân lý tưởng trong chuỗi liên kết du lịch chùa Bổ Đà - làng cổ Thổ Hà - Điểm du lịch sinh thái Đại học Nông Lâm - Chùa Vĩnh Nghiêm ( thuộc huyện Yên Dũng).
Tiềm năng du lịch - Xây dựng chuỗi liên kết “3 nhà”
Hằng năm, Việt Yên thu hút khoảng 300 nghìn lượt khách du lịch, trong đó chủ yếu là khách chiêm bái, lễ Phật ở các di tích nổi tiếng. Tuy nhiên, lượng khách này chỉ đến tập trung vào mùa lễ hội. Hiện tại, huyện chưa có khu trưng bày sản phẩm đặc trưng; công tác vệ sinh môi trường tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp tại một số điểm du lịch làng nghề còn nhiều vấn đề phải cải thiện; chưa có công ty lữ hành chuyên tổ chức các tour nội huyện, nội tỉnh trên địa bàn.
Vì vậy, trong Đề án Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025, huyện tập trung phát triển sản phẩm, loại hình du lịch có chất lượng gắn với phát huy giá trị di tích lịch sử, văn hóa, trở thành một trung tâm du lịch văn hóa - lịch sử - tâm linh của tỉnh theo các không gian du lịch quy hoạch như: Du lịch golf, trải nghiệm ẩm thực, ngắm cảnh kết hợp vui chơi giải trí. Xây dựng chuỗi liên kết 3 nhà (nhà quản lý - điểm du lịch - hãng lữ hành) để hình thành tour du lịch trong huyện và tỉnh. Giải pháp quan trọng để phát triển du lịch là xây dựng những tour, tuyến mang tính kết nối cao; tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ quản lý di tích, các điểm du lịch cộng đồng, sinh thái và các hướng dẫn viên địa phương.
Để hoàn thành mục tiêu đã đề ra, huyện tập trung phát triển đồng bộ các loại hình dịch vụ chất lượng cao; kêu gọi đầu tư xây dựng khách sạn, khu nghỉ dưỡng đạt tiêu chuẩn 5 sao, kết hợp vui chơi, giải trí gắn với thể thao golf ở xã Trung Sơn.
Từ nay đến năm 2030, huyện phấn đấu xây dựng, kết nối các tour, tuyến du lịch tâm linh: Tây Yên Tử - Yên Dũng - TP Bắc Giang - Việt Yên; trong đó chú trọng quảng bá khu di tích chùa Bổ Đà, làng cổ Thổ Hà, Đền thờ Danh nhân văn hóa, Tiến sĩ Thân Nhân Trung và một số điểm di tích trên địa bàn. Hình thành tour du lịch vừa tham quan di tích tâm linh vừa trải nghiệm du lịch cộng đồng, sinh thái.
Với hơn 300 di tích lịch sử cùng nhiều làng nghề truyền thống, huyện Việt Yên (Bắc Giang) là mảnh đất giàu tiềm năng để phát triển du lịch tâm linh và cộng đồng. Thời gian qua, cấp ủy, chính quyền địa phương đã tập trung nguồn lực đầu tư hạ tầng giao thông, trùng tu, tôn tạo các di tích, xây dựng tour, tuyến phù hợp, tạo tiền đề thúc đẩy “ngành công nghiệp không khói” phát triển.
Để phát huy tiềm năng, huyện Việt Yên đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách như: Đầu tư kinh phí bảo tồn di tích xuống cấp; khuyến khích xây dựng khách sạn, cơ sở lưu trú cao cấp; triển khai các chương trình quảng bá văn hóa, du lịch và bảo tồn nghề truyền thống… Đặc biệt, huyện đã quy hoạch các điểm du lịch, xây dựng cơ sở vật chất, đường giao thông, tạo điểm nối các di tích phục vụ du khách tham quan.
Thanh Thiết
