Đình Trung Đồng nằm ở thôn Trung Đồng, xã Vân Trung, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, di tích toạ lạc trên một gò đất cao, rộng ở giữa làng, ngoảnh hướng Đông Nam. Trước cửa đình có con ngòi nhỏ mềm mại như dải lụa ẩn hiện trong màu xanh mướt của lúa, của ngô chảy về uốn khúc lượn quanh bao bọc. Mặc dù đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, xong ngôi đình vẫn giữ nguyên được nét kiến trúc truyền thống xưa, đặc biệt là nghệ thuật điêu khắc.

Căn cứ vào nguồn tư liệu Hán-Nôm và thông qua nguồn tư liệu dân gian tại địa phương, thì đình làng Trung Đồng là ngôi đình cổ, một công trình tôn giáo, tín ngưỡng của nhân dân địa phương, được dựng lên thờ Thành hoàng làng, (Thành hoàng làng có tên là Thống Linh Minh quốc Đô Lang đại vương. Ông là người có công lớn trong việc khai hoang lập ấp, xây dựng nên làng Trung Đồng từ xa xưa. Theo Địa chí từ điểm Bắc Giang trang 813 cho biết Thống Linh Minh quốc Đô Lang  đại vương là người họ Quắc, tên Công Thực, là người nước Minh có công giúp dân Trung Đồng làm thuỷ lợi. Khi mất lại âm phù cho dân làng được nhân an, vật thịnh, mưa thuận gió hoà. Để tưởng nhớ công lao của ông, dân làng đã tôn ông làm thành hoàng làng, đời đời thờ phụng).

Nét đặc sắc của ngôi đình

Đây là những công trình kiến trúc có giá trị nghệ thuật cao, mang phong cách đặc trưng của hai nền nghệ thuật kiến trúc điêu khắc là thời Lê Trung Hưng và thời Nguyễn.

Kiến trúc tổng thể của đình được thiết kế theo lối “tiền nhất hậu đinh” bao gồm toà tiền tế hình chữ nhất và toà đại đình gắn với hậu cung theo lối chữ “đinh”.

Thông qua di tích cho ta thấy sự khéo léo, tài tình của những người nghệ nhân được thể hiện ở từng nét vẽ, chạm khắc. Từ đó có thể thấy, nghệ thuật chạm khắc trên các cấu kiện kiến trúc gỗ tại di tích đình Trung Đồng là một nét văn hoá nghệ thuật độ đáo mà trải qua thời gian dài với những thăng trầm của lịch sử, sự tàn phá khắc nghiệt của chiến tranh.

Có thể nói giá trị lớn nhất của đình Trung Đồng là nghệ thuật trang trí kiến trúc. Đã hơn 200 năm trôi qua nhưng các mảng chạm khắc vẫn còn khá đầy đủ, nguyên vẹn của ngày đầu tu tạo (1773). Tất cả trên cốn trước, cốn sau, kẻ trước, sau… đều được nghệ nhân xưa trang trí bằng các mảng chạm kênh bóng chạm thủng với đường nét hết sức tinh tế điêu luyện. Căn cứ vào quy mô kiến trúc, nhất là các đề tài chạm khắc trên vì nóc, vì nách, bảy, kẻ… hiện còn lưu giữ tại đình đã chứng minh cho điều đó.

Nơi đây không chỉ là nơi phục vụ nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân mà còn là nơi để các liền anh, liền chị “đến hẹn lại lên” trao nhau những câu quan họ cổ trữ tình mà đắm say lòng người.

Với những ý nghĩa to lớn của mình, Đình Trung Đồng chính thức được UBND tỉnh công nhận là di tích cấp tỉnh năm 2006 và được Bộ văn hóa thể thao và du lịch công nhận là di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp quốc gia năm 2013.

Một số hình ảnh về kiến trúc nghệ thuật đình Trung Đồng:

Đình Trung Đồng - Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia

Nét kiến trúc điêu khắc đình Trung Đồng

Phòng Văn hóa và Thông tin - Sưu tầm biên soạn