Đi dọc Quốc lộ 37 từ thị trấn Bích Động khoảng 4km là tới địa bàn xã Tự Lạn. Đình Hương Linh cách quốc lộ 37 khoảng 01 km về phía Bắc. Đường tới di tích được trải bê tông do vậy du khách tới tham quan, nghiên cứu đều thuận tiện bằng các phương tiện đường bộ như ô tô, xe máy, xe đạp.
Quang cảnh đình Hương Linh
Theo lời kể của các cụ cao niên ở địa phương cho biết: Đình Hương Linh được xây dựng từ lâu đời hiện nay thuộc đất làng Đầu, xã Tự Lạn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang . Đây là một công trình tín ngưỡng, là nơi thờ những người có công giúp nhân dân dẹp giặc ngoại xâm, đem lại cuộc sống yên bình, hạnh phúc cho nhân dân Tự Lạn nói chung và nhân dân làng Đầu nói riêng. Đó là đức thánh Cao Sơn – Quý Minh đại vương từ thời Vua Hùng Vương thứ 18. Sau hi mất hai vị Thánh Cao Sơn – Quý Minh đã được các đời Vua Lê, Nguyễn phong sắc và ban cho nhân dân lộ Bắc Giang phụng thờ mãi mãi. Đình Hương Linh hiện nay tọa lạc ở một khu đất rộng, thoáng mát, nhìn hướng Nam với quy mô khá đồ sộ, hoành tráng. Đình gồm tòa tiền đình ba gian, hai chái và tòa hậu cung một gian tạo thành bố cục hình chữ Đinh. Theo thuyết phong thủy, đây là hướng lý tưởng của người Việt để xây dựng đình, chùa, nhà cửa. Liền kề trước đình là một sân gạch rộng, thoáng mát. Từ đây du khách có thể nhìn bao quát toàn cảnh Đình với mái lợp ngói mũi, bốn góc đao cong. Bờ nóc và bờ chảy đều đắp dải hoa chanh đẹp. Chính giữa bờ nóc đắp hình lưỡng long chầu nguyệt. Hai đầu nóc là hình hai con kìm ngậm vào hai đầu nóc như đang trượt chạy về phía trước. Đình xưa có khá nhiều các tài liệu, hiện vật quý như bia đá, sắc phong, kiệu rước, ngai thờ nhưng do hư hỏng, thất lạc mặt khác do chiến tranh thực dân Pháp đốt cháy nay không còn. Hiện nay Đình còn bảo lưu được một số hiện vật quý, có giá trị nghiên cứu lịch sử, khoa học, văn hóa thời Nguyễn (thế kỷ XIX-XX) như nguồn di sản Hán Nôm như sắc phong có niên đại Thiệu Trị thứ 6, hoành phi, câu đối, bộ chấp kích, kiệu long đình,ngai thờ, bài vị.
Bộ chấp kích đình Hương Linh
Với những di tích đó Đình Hương Linh không chỉ có giá trị văn hóa vật thể mà còn là công trình có giá trị văn hóa phi vật thể. Đến nay Đình đã qua nhiều đợt tu sửa lớn nhỏ ngày càng khang trang, to đẹp. Đặc biệt đáng lưu ý là ở Đình Hương Linh hiện nay vẫn lưu giữ được nhiều hiện vật quý giá như đạo sắc phong cho vị thần được thờ ở đình là Cao Sơn – Quý Minh đại vương. Các hiện vật là đồ thờ,đồ rước có giá trị thời Nguyễn như kiệu long đình, chấp kích,ngai thờ,bài vị, chiêng đồng. Tất cả các tài liệu, hiện vật này phần nào giúp chúng ta tìm hiểu, nghiên cứu về vùng đất, phong tục tập quán và con người nơi đây từ xưa tới nay. Hàng năm hội lệ Đình được tổ chức vào ngày 09, 10 tháng 10 âm lịch. Mở đầu là phần tế lễ là phần rất quan trọng với mục đích tưởng nhớ đến công lao của thần linh đã phù hộ cho làng, đồng thời cùng cầu mong thần linh sang năm mới phù hộ, che chở cho chúng sinh. Khi xưa vào mồng 7 tháng 10 dân làng tập trung đóng đám tổ chức rước từ Đình Cả về. Ngày nay làng rước từ nghĩa trang là phần đất nơi đình Cả tọa lạc xưa kia về đình Hương Linh. Sau phần tế là phần hội. Đây là phần mọi người chờ đợi nhất. Hội ở làng Đầu có nhiều trò chơi dân gian như: Đấu vật, đánh cờ, chọi gà, bắt vịt dưới sông, leo cầu cần, đánh đu, bịt mắt đập niêu.
Đình Hương Linh trải qua thời gian, do sự tác động của điều kiện tự nhiên cùng diễn biến thăng trầm của hoàn cảnh lịch sử, xã hội của vùng đất cổ Tự Lạn, qua nhiều lần trùng tu, tu sửa nhưng vẫn lưu giữ được nhiều nét cổ truyền cùng nhiều tài liệu quý có giá trị nghiên cứu. Năm 2010 đình Hương Linh đã được UBND tỉnh Bắc Giang công nhận là một trong những di tích lịch sử, văn hóa cấp tỉnh, được bảo vệ và phát huy theo Luật Di sản văn hóa./.
Phương Quyên - ĐTT xã Tự Lạn
